فرق بین جویندگان حقیقی با مدعیان:

 جُست: جُستن.

عکس: یعنی بازتاب و تأثیر روحانی.

هَیها: سر و صدا، و در اینجا کنایه از کوشش و تلاش است.

رو پوش شدن: کنایه از غافل ساختن.

آنچ از او گم شد: حقیقتى که از آن غافل بود.

هم درد صاحب شدن: با او در جست و جو شرکت کردن.

صاحب: محقق.

دروغش راستى شد: «مشاهدت ثمره مجاهدت است.»[1]

او طلبکار شتر...: چون به جد در پى محقّق مى‏رفت او نیز گمشده خود را یافت.

تنها روى آغاز کرد: تقلید را رها کرد و پى تحقیق افتاد.

ناقه خود: استعاره از حقیقت فراموش شده.

( 2998) اما آن کسى که شتر نداشته و شتر جوییش فقط محض همسرى با شتر گم کردگان است‏. ( 2999) از این نشانى راست که از شتر مى‏دهند براى او یقین حاصل نمى‏شود مگر از انعکاس حال کسى که واقعاً شتر گم کرده است‏. ( 3000) او از گرمى و جدیت کسى که راستى شتر جو بوده بو مى‏برد و مى‏فهمد که این همه خوشحالى و هاى هوى او بى‏مورد نیست‏. ( 3001) او در این شتر حقى نداشته ولى او هم آخر شترى گم کرده‏. ( 3002) و طمع شتر غیر رو پوش گشته و گم کرده‏اش فراموش شده‏. ( 3003) و هر کجا شتر گم کرده راستین مى‏رود این هم مى‏دود و از طمع صاحب درد هم مى‏گردد.( 3004) وقتى دروغ‏گویى با راستگویى همراه شد ناگهان دروغش مبدل براست مى‏گردد. ( 3005) در آن صحرا که شتر شخص راستگو رفته بود این هم شتر خود را در آن جا مى‏یابد. ( 3006) وقتى شتر خود را دید گم کرده خود را بیاد آورده از شتر دیگران طمعش قطع مى‏گردد. ( 3007) و وقتى شتر خود را دید مقلد محقق گردید. ( 3008) او آن لحظه طالب شتر شد که او را در دشت دید. ( 3009) پس از آن دیگر بناى تنها رفتن گذاشت و بشتر خود چشم باز کرد.

صحبت در مورد کسی است که مدعی حقیقت‌جویی می‌باشد، اما ممکن است او هم به حقیقت برسد. مولانا می‏گوید: حتی آن مقلد یا مدعی هم در جست‌وجوی حقیقتی است، اما فرق بین جویندگان حقیقی با مدعیان در این است که مدعی، حجابی از طمع پیش چشمِ باطن دارد و گم شده خود را اگر هم ببیند، نمی‏شناسد. مولانا معمولاً محقق را به معنی خداجوی حقیقی در مقابل مدعی و مقلد به‌کار می‏برد. صحبت دربارهْ کسی بود که به تقلید از حقیقت، سخن می‏گوید و گاه تقلید او به تحقیق می‏انجامد. در این مرحله است که او تک‌روی آغاز می‏کند، زیرا دیگر نیاز ندارد که مقلد و همراه دیگری باشد.